Friday, October 29, 2010

In tuipui zawng a ni em?

Thlalak lakkkhawm hi ka tuipui zawng a ni thin a, mahse ka thlalak tam zawk hi in lama ka computer ah a awm vek avangin Post duh viau mahila ka thei lo a, vanneihthlak takin kan makpa in ka thlalak ho min rawn thawn hlauh mai a, a then a zar hei ka rawn belkai ve nel nual e.

In lo hmu ve tawh ang emaw? Tun tum a mi hi Suangpuilawn dai lungbanga milem ker a ni a, milem ker hi panga an ni. Ka thawhpui, Hindu pa ka entir a, heng milem kerte hi an sakhaw kaihhnawih thil vek a nih thu min hrilh a ni. Milem pakhatna hi Lord Ganesh lem a ni a ti a, pahnihna hi Lord Shiva lem a ti leh a, milem pathumna thutdan khi Padma-a-sanam a ni a ti bawk a, tin, Sava lem khi Mu (Eagle) lem ah ngai ta ila, chu chuan Lord Vishnu a entir a ti a ni. Tak tak ni maw?  Vai pa sawi ka sawi chhawn leh a nih hi.

Zawhna awm thei chu engvangin nge helai hmunah hian hetiang milem hi a lo awm ngawt theih? Mizorama hi Mizote awm hma hian midangin an lo luah ve tawh a ni lo maw? Carbon Dating hmangin heng milem an ker kum hi a chhut chhuah theih ang em?






Wednesday, October 20, 2010

Mizo Tualchhuak Damdawi Thenkhatte

Mizote hian hmanlai atang tawhin an mahni hriatna atang leh finna atang liau liau in tualchhuak damdawi an lo siam ve thin a, hetiang damdawi hmang hian rei tak an lo in enkawlin an lo dam khawchhuah phah ve fo thin a ni. Tun thleng hian mi tam takin Mizo Damdawi hi an la ngaisangin natna enkawl nana hmang an la awm a ni. Tualchhuak damdawi tih hian thing leh thlai lam tun tum chu kan han hrut thuak thuak dawn a ni. Research tenau ka lo tih ve tawhna a nih avangin rintlak thawkhat turah ka ngai a, amaherawhchu heng thing leh thlai (ramhmul) ka tarlan ho hi scientific taka proved ka nei lem lo a, ethno-medicine a ni tih erawh min hriatsak thung dawn nia.

1. Thuamriat (Alstonia scolaris) : A zung leh a kawr chum so, dah vawh in hi thisen sang tan a tha. Tin, a hnai hi pem leh hliam thara hnawih in a pun duh lo bawk.

2. Chhawntual (Aporusa octandra) : A kawr leh a zung chum so emaw tuia chiah emaw hi pumna, kawthalo leh santen enkawl nan hman a ni bawk.

3. Khamdamdawi (Bergenia ciliata) : A zung hi kawthalo leh santen enkawl nan an hmang a, tin, pan (sore) leh ka chhung pan (mouth ulcer) enkawl nan a kung leh hnah nuai sawm hnawih emaw thial (chewing) hi a tha bawk.

4. Hnahkiah (Callicarpa arborea): A hnah leh a zikno chhum tui hi pumna tan a tha a, tin, pem thar leh hliamah a hnah nuai sawm bel hian thisen chhuak a ti tlem duh bawk.

5. Lambak (Centella asiatica): Thlai tangkai tak a ni a, thisen sang atan te, naupang santen leh hritlang, khuh, awmna atan te a hnah chum tui hi a tha a ni, Tin, pem thar leh hliam atan a hnah nuai sawm hi an hmang thin bawk.

6. Sumbul (Costus speciosus): A bul (rhizome) leh chi (seeds) chhum tui hi kal na (kidney trouble) atan hman lar tak a ni a, tin ka na (mouth infection) ah pawh hman a ni bawk. Thenkhat phei chuan Phar (Leprosy) enkawl nan hman a ni an ti bawk.

7. Ailaidum (Curcuma caesia): A bul (rhizome) hi ruhna, ruh ulh leh tliak enkawl nan an hmang nasa hle a ni.

8. Kaihzawl (Dillenia pentagyna): A kung leh a hnah hi zunthlum enkawl nan hman thin a ni a, pumna leh ruh lam na tan pawh hman theih tho a ni bawk.

9. Pasaltakaza (Helicia robusta): A zung, kawr leh hnah chum te hi zun kawng tha lo leh hmeichhe lam that lohna enkawl nana hman thin a ni a, tin ka na atan pawn hman thin a ni bawk.

10. Thasuih (Lindernia ruelloides): Thasuih hi vung (swelling) , ruh ulh (sprain) leh tliak (bone fracture) atan hman lar tak a ni.

A chunga kan tarlan zawng khi tun tum atan chuan duhtawk phawt ila, a remchan dan angina kan chhunzawm leh dawn nia.

HNEH THEIHLOH HNEHTU, THIHNA

Hlauh nei lo, huphurh leh zam nei ngai lo, thlaphanga thlabar ngai bawk lo, thin phût zeuh pawh nei inti duh lo, sehhel, tuarchhel, hrâm leh...