Wednesday, May 18, 2022

Wellerman (Sea Shanty)

He hla, music dang tel miah lo a khuang tuk keuh keuh ruala sak sawh euh euh chi hi kan naute atangin tun hnai khan ka lo hre thar ve a, ka beng a verh nghal zar mai. Youtube lamah zawng nghalin ‘Nathan Evans’ sak a lo ni in hla thar emaw ka ti phawt. A zai chu sakpui ve theih ngei tuma, a hla thu ngun taka ka ngaihthlak hnu pawn a thu lam hriat hleih theih loh ka nei a, Google lamah a lyrics ka zawng ta nghal a ni.

Chutah le, hla thar a lo ni reng reng lo, kum za hnih chuang liam ta a, New Zealand Lawng mite hla 'Sea-Ballad’ ril tak, zaithiam tam takin an lo sak tawh a ni tih te ka hrechhuak a,a phuahtu pawh hriat tawh loh hla lo ni in ka phur zual ngei mai. Tunhnaia TikTok atanga lar thar leh a ni tih te ka han hre tlai khawhnu bawk a. Kum 200 chuang up bo tawh hla chu han phawrhchhuaha, chhuizui chakna ka nei nasa zual ta hle a ni.

Tunge Wellerman chu? Weller Bros. chu Lawng company pakhat,  Kum zabi 19 na bawr vela Australia chhimlam tuipui kam leh New Zealand ram a Nghapui (Whale) mantu Sumdawng Lawng Company lian tak a ni. Chu company a thawk te chu Wellerman tih an ni thin. He hla ah erawh hi chuan Weller Bros. Company hnuaia chakkhai semtu pawl hotupa sawina atan a hman a ni thung. Chu Lawng Company a thawkte chu hlawh mumal pawh dawng lo, an hlawh aia an mamawh dang a ‘kind’ a dawng thin an ni a, an lungawilo na in thawh tur dang awm loh vang nge Wellerman tan chuan rinawm takin an thawk zel ta chu a nih hmel.

A hla thu ah i han lut ang hmiang. Tuipui zau takah an Lawng “Billy o’ Tea” ti hming an vuah nen chuan an in hawl chhuak a, thlipui leh harsatna tam takin an sawp hnu ah Lawngmi te chuan rinawm takin an hna chu hneh takin an thawk a, an lawng chu an kar kal zel thin. An beiseina ber chu Wellerman ah chuan a awm a, Chakkhai semtupa chu rawn kal thuai tur leh an chhawlhal inhnangfakna tur chithlum leh Thingpui tui tak bakah an hah tawngkhawng chhawk turin an duh ber RUM ru tak ngei mai chu rawn kawng turah an ngai a ni.

Tuipui zau takah chuan an Captain huaisen ho chuan Nghapui lian tak tak chu an ‘Hruihrual fei kibar’ chuan an kap a, Nghapui chuan tha thlah lovin an lawng chu a hnuk ta zawk a, an ni lah tlawm bik lovin nghapui hnuh kual dan ang chuan an Lawng chu an her a, an khal chhunzawm ve zel a ni. Chutianga ni tam tak an beih hnu leh Lawngpu tam tak an thih hnu ah pawh Wellerman fuihna zawmin an ralbeih chu an ral raih thlengin an bei thin a ni.

Lawngpute duhthusam ah chuan an Nghapui man te chu hlimtakin vaukamah an chan sawm ang a, chumi hnuah thawveng takin khawmual nun hlimawm tak chu an chuangkai dawn a ni.

There once was a ship that put to sea,
And the name of that ship was the Billy o' Tea
The winds blew hard, her bow dipped down,
Blow, me bully boys, blow!

{Chorus}
Soon may the Wellerman come
to bring us sugar and tea and rum.
One day, when the tonguing' is done,
We'll take our leave and go.

She had not been two weeks from shore
When down on her a right whale bore.
The captain called all hands and swore
He'd take that whale in tow.

Before the boat had hit the water
The whale's tail came up and caught her.
All hands to the side, harpooned and fought her,
When she dived down below.

No line was cut, no whale was freed,
An' the captain's mind was not on greed!
But he belonged to the Whaleman's creed
She took that ship in tow

For forty days or even more,
the line went slack then tight once more,
All boats were lost, there were only four
and still that whale did go.

As far as I've heard, the fight's still on,
The line's not cut, and the whale's not gone!
The Wellerman makes his regular call
to encourage the captain, crew and all!


Friday, May 13, 2022

ZARTEA THLAHNAN THU TLEM

“Vanchhawng” ti bakin min ko ngai lo a, keini lah khan ‘Zakir’.. ‘Jaune’.. ‘Bhaia’ ti khan kan ko thin bawk a, a ‘eih’ ve mai zel a ni. Pa fiamdawl, hlim reng thei, sawisel nei em em lo, thiante ngai pawimawh deuh chi a ni. Khatiang hringnun neitu kha misual tak a awm theih loh hrim hrim.

Thangkhat lian fe kan inhmuh ngai loh hnu pawha thiante la be pawp hmasa zawk zeltu a nihna khan a chunga kan sawi mizia a neih thuk zia a hrilhfiah chiang ngei e. Hman atang khan pa cher-ria leh chawrche ve tak a ni thin tih chu a landan ah khan a chiang mai a, a tleirawl chak ber lai pawh khan Football han khel ve thin mahse nek per awl chi pianphung nei a ni miau a, fiam pawh a hlawh nasa thin viau a ni, a haw ngao lem hlei lo va.

Ahmednagar ka thlen thlak tirh khan Zartea room ah ka invawmlut ve rawih kha a ni a, pa nelawm tih takah ‘Mate-a’ ti in kan in ko nghal zat mai bawk a ni. Ei luat ka tuar loh vang nge zan khat chu kawthalo leh luakin min zut hlauh mai a, Inthiarna Toilet a hla si, kei ka tlan ngun nen, vawi engemaw zat ka tlan hnu khan ka tlin ta meuh lo a, Zartea khan Toilet thlengin min kuah thleng a ni. Khami zan kha nimin ang maia chiangin ka hrechhuak a, lunglenthlak thil ni lo mahse lung a ti leng vawng vawng ta si a nih hi.

Room ah Toilet Bucket min chhawp a, tah chuan ka lam leh mawng lam atanga chhuak chu kan dawh ta ngawt a, kan tlaivar dun chiang teh a sin. Toilet Bucket Full load paihtu erawh kha chu ka sawi lo mai ang, amah a inhre tho.

Nagara kan hringnun hman ho dan kha sawi tur tam tak a awm, sawi vek tul lo te pawh a awm bawk a, keini rual ho kha chu kan innelin kan che na tlang hlawm a ni. Khang kan nunhlui hlimawm tak tak te kha Zartea awm tak si lo ah chuan a ngaihawmin a hlu zual  hle dawn ta a ni.

Kum tam tak liam hnu ah FB leh WA atangin min rawn zawng chhuak leh a, Block No 3, Gents Hostela kan inkawm dan ang tho khan kan inkawm leh a. Hun leh kum a ral hnu leh hringnun  hrang kan zawh hnu ah pawh kan indawr dan leh inkawm dan a dang chuang lo, chu chu thian nghet zia a ni reng a ni.

“Zarte, hahdam tak leh thlamuangtakin chawl mai ta che” tih bak sawi theih kan nei ta lo a nih hi.

Saturday, May 7, 2022

Andrew pualin, thla khat hnu ah

 "U Tluangtea tel lo chuan ka lu zai ka duh lo" i tih tlat avangin Kolkata ah min lo nghak fan a. Ka rawn thlen a i hlim zia te kha mitthla hian a la hmu vek a sin. I tana ka tlin loh dan leh i damna atana ka theihna tlem zia ka ngaihtuah erawh chuan ka lainat che a ni.


I luruh vuah leh te kha tih mai mai a ni hlei nem, i chhel zia leh natna tawrh zawng zawng kha min ti na thartu leh min vel tu a ni ta si a nih hi. Dam leh i in beisei a, ke a i kal leh theih i inring a, ke a kal zirtrtu atan min beseiin ka rawn haw hun i nghakhlel em em a nih kha. Mahse, ke a kal leh kha chu i tan chuan Pathian thiltih mak a thleng a nih loh chuan a thleng dawn lo tih nangmah zaitu khan min hrilh miau si a. Ka ngaihtuah let hian ka rinna te kha a van lo chau tak em! ka ti ṭhin.


Hmânah khan, ka parawl laiin ka bulah a thla a thla dawn te i khawsa a, ka bulah kha chuan i thla a muangin min ngaisang derin min zah em em a nih kha. Kan inbawl kual vel dan zawng zawngte kha nunhlui ngaihawm tak chauh an ni ta a nih hi.


Ka fate chanchin lawmawm leh nuihzatthlak te leh an thil thiam thar engkim ka share ṭhin na leh min hmangaihpuitu i ni a, ka fate tan pawh hian i van uiawm tak em! 


Chennaiah min zui thla a, nunkawng chhukchho kan han zawh dun a, khawlum kara i lehkhazir te kha mitthla an a cham reng mai. 


Drewpui, i nuna ka duh em em ṭhin chu maw, "Ka hauhna tur che leh ka thinrimna tur a ni tih hre mahla thu dik leh i thil tihsual palh i zep ngai lo a, i nihna ang ang ka hnena i sawi ṭhin kha a ni". "Andrew sawi a nih chuan thu dik a ni ang" tih kha kan nupa ngaihdan a ni ṭhin . Khatiang hringnun neitu chenpui kha chu hahdamthlak tak a ni.


 Drewpui, khawvelah hian i awm ta si lo a, thla khat lai min kalsanna a ni ta. Kan ngai bang lo che a nia. I U Tluangtea erawh hi chuan i dam leh theihna atan chuan engmahlo mai ka lo ni, rilru na takin kan thlahliam ta che a ni

HNEH THEIHLOH HNEHTU, THIHNA

Hlauh nei lo, huphurh leh zam nei ngai lo, thlaphanga thlabar ngai bawk lo, thin phût zeuh pawh nei inti duh lo, sehhel, tuarchhel, hrâm leh...